چرا کارت گرافیکم کرش می‌کنه؟ ۱۰ مشکل پنهان + راه‌حل سریع
هیچی بدتر از این نیست که وسط یه بازی مهم، یا پروژه گرافیکی سنگین، یهو کارت گرافیکت بزنه به چوب خط و همه‌چی فریز یا کرش شه!
گاهی با یه صفحه آبی مرموز طرفی، گاهی سیستم خاموش می‌شه، و بعضی وقتا فقط بازی می‌پره و تو می‌مونی و یه عالمه سؤال.
خبر خوب اینه که این اتفاقات معمولاً بی‌دلیل نیستن؛ پشت هر کرش، یه مشکل پنهان وجود داره که می‌شه حلش کرد، فقط باید بدونی دنبال چی بگردی.
توی این بلاگ، ۱۰ دلیل اصلی کرش کردن کارت گرافیک رو بررسی می‌کنیم، از ساده‌ترین‌ها تا فنی‌ترین‌ها.
برای هرکدوم هم یه راه‌حل سریع و قابل اجرا داری.
اگر کارت گرافیکت اذیت می‌کنه، این راهنما دقیقاً برای توئه!
۱. درایور کارت گرافیکت مشکل داره یا درست آپدیت نشده
چرا این مشکل پیش میاد؟
درایور کارت گرافیک همون نرم‌افزاریه که ارتباط بین ویندوز و GPU رو برقرار می‌کنه.
اگه:
- نسخه‌ی قدیمی باشه،
- به‌روز رسانی ناقص نصب شده باشه،
- یا درایور ناسازگار (مثلاً نسخه‌ی بتا یا غیررسمی) روی سیستم باشه،
کارت گرافیک به‌جای کارکردن درست، باعث کرش ناگهانی یا حتی صفحه آبی می‌شه. این یکی از شایع‌ترین دلایله.
راه تشخیص:
- سیستم وسط بازی یا اجرای نرم‌افزار گرافیکی کرش می‌کنه.
- بعد از آپدیت ویندوز یا درایور جدید، مشکل شروع شده.
- توی Device Manager ویندوز، علامت زرد (!) روی GPU می‌بینی.
راه‌حل سریع:
- پاک کردن کامل درایور قبلی با نرم‌افزار رایگان DDU (Display Driver Uninstaller) در حالت Safe Mode.
- دانلود و نصب آخرین نسخه‌ی پایدار درایور از سایت رسمی NVIDIA یا AMD.
- بعد از نصب، ریستارت و تست با یه بازی یا بنچمارک سبک.
با همین مرحله خیلی وقتا مشکل کامل برطرف می‌شه.
۲. دمای بالای کارت گرافیک باعث کرش می‌شه
چرا این مشکل پیش میاد؟
وقتی کارت گرافیک بیش‌ازحد داغ بشه، سیستم برای محافظت از سخت‌افزار، پردازش رو متوقف می‌کنه. نتیجه؟ کرش وسط بازی یا حتی صفحه آبی!
علتش می‌تونه گرد و غبار روی فن، تهویه‌ی ضعیف کیس، یا استفاده‌ی طولانی‌مدت باشه.
راه تشخیص:
- وسط بازی یا رندر، فن کارت گرافیک خیلی پرصدا می‌شه.
- فریم‌ریت افت ناگهانی می‌کنه.
- با نرم‌افزارهایی مثل MSI Afterburner یا HWMonitor دمای GPU رو چک می‌کنی و بالای ۸۵-۹۰ درجه‌ست.
راه‌حل سریع:
- تمیز کردن فن کارت گرافیک و گردگیری داخل کیس.
- بهبود تهویه کیس (اضافه کردن فن یا مرتب کردن کابل‌ها).
- استفاده از خمیر حرارتی جدید اگه کارت قدیمی باشه.
- در صورت لزوم، کاهش تنظیمات گرافیکی یا محدود کردن FPS.
گرما قاتل خاموش کارت گرافیکه؛ اگه بهش توجه نشه، عمر GPU رو حسابی کم می‌کنه.
۳. پاور (منبع تغذیه) توان کافی برای کارت گرافیکت نداره
چرا این مشکل پیش میاد؟
کارت‌های گرافیک مدرن مصرف برق بالایی دارن. اگه پاور وات کافی نداشته باشه یا کیفیتش پایین باشه، موقع فشار (مثل اجرای بازی یا رندر) سیستم کرش می‌کنه، ریست می‌شه یا حتی صفحه آبی می‌ده.
راه تشخیص:
- سیستم وسط بازی ناگهان خاموش یا ریستارت می‌شه.
- فن‌های کارت گرافیک روشن می‌شن ولی تصویر نمی‌آد.
- با نرم‌افزار مانیتورینگ، نوسان ولتاژ یا افت ناگهانی ولتاژ دیده می‌شه.
راه‌حل سریع:
- چک کردن نیاز برق کارت گرافیک در سایت رسمی (مثلاً RTX 4070 نیاز به پاور ۶۵۰ وات به بالا داره).
- استفاده از پاور با گواهی ۸۰+ Bronze یا بالاتر از برند معتبر.
- اطمینان از اتصال درست کابل‌های ۶/۸ پین به کارت گرافیک.
- در صورت استفاده از پاور قدیمی یا غیر اصل → تعویض فوری.
یه منبع معتبر برای اهمیت پاور در کارت گرافیک
پاور قلب سیستمته؛ یه پاور ضعیف می‌تونه باعث بشه حتی بهترین کارت گرافیک دنیا درست کار نکنه.
۴. اورکلاک (Overclock) ناپایدار کارت گرافیک
چرا این مشکل پیش میاد؟
خیلی وقتا کاربرا برای گرفتن چند فریم بیشتر توی بازی‌ها یا افزایش قدرت رندر، کارت گرافیک رو اورکلاک می‌کنن. اما اگه ولتاژ یا فرکانس ناپایدار باشه، یا خنک‌کننده جواب نده، نتیجه چیزی جز کرش و صفحه آبی نیست.
راه تشخیص:
- بعد از اورکلاک، بازی‌ها یا نرم‌افزارهای سنگین کرش می‌کنن.
- تصویر روی مانیتور قطع و وصل می‌شه یا Artefact (نقاط و خطوط عجیب روی صفحه) ظاهر می‌شه.
- با بازگشت به تنظیمات پیش‌فرض (Default) مشکل برطرف می‌شه.
راه‌حل سریع:
- ریست تنظیمات اورکلاک به حالت کارخانه (Reset to Default).
- استفاده از نرم‌افزارهای معتبر مثل MSI Afterburner برای اورکلاک پایدار.
- تست پایداری با نرم‌افزارهایی مثل FurMark یا 3DMark.
- اگه مشکل ادامه داشت، اورکلاک رو به حداقل برسون یا کلاً غیرفعالش کن.
اورکلاک می‌تونه جذاب باشه، اما اگه درست انجام نشه قاتل کارت گرافیک می‌شه!
۵. رم (RAM) ناسازگار یا معیوب
چرا این مشکل پیش میاد؟
کارت گرافیک برای پردازش به کمک رم سیستم هم نیاز داره. اگه ماژول‌های رم:
- با مادربرد و پردازنده سازگار نباشن،
- یا یکی از ماژول‌ها خراب باشه،
سیستم می‌تونه موقع فشار (مثل بازی یا رندر) کرش کنه و حتی صفحه آبی بده.
راه تشخیص:
- سیستم گاهی روشن نمی‌شه یا وسط کار ریستارت می‌شه.
- خطاهای معروف مثل Memory Management Error یا IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL روی صفحه آبی می‌آد.
- با نرم‌افزارهایی مثل MemTest86 می‌شه سلامت رم رو تست کرد.
راه‌حل سریع:
- اطمینان از نصب درست ماژول‌های رم (ترجیحاً روی اسلات‌های توصیه‌شده مادربرد).
- تست تک‌تک ماژول‌ها برای پیدا کردن رم خراب.
- به‌روزرسانی BIOS مادربرد برای پشتیبانی از رم‌های جدید.
- تعویض رم معیوب یا ناسازگار با برند معتبر.
رم شاید ساده به‌نظر بیاد، اما خرابی یا ناسازگاریش می‌تونه عامل اصلی کرش‌های مرموز کارت گرافیک باشه.
