عمر مفید قطعات کامپیوتر چقدره و چه زمانی باید تعویضشون کنیم؟

در این بخش، به‌صورت کامل و فنی توضیح می‌دیم هر قطعه از سیستم چقدر عمر مفید داره، چه عواملی روش تأثیر می‌ذارن، و چه زمانی باید به فکر تعویضش باشیم.

۱. CPU (پردازنده)

میانگین عمر مفید: بین ۷ تا ۱۰ سال (یا حتی بیشتر)

پردازنده‌ها معمولاً جزء قطعاتی هستن که کمترین احتمال خرابی رو دارن. اگر دما، ولتاژ، خنک‌کننده و منبع تغذیه کنترل‌شده باشه، CPU ممکنه بیشتر از یک دهه هم عمر کنه.
اما دلیل اصلی تعویض CPU معمولاً نه خرابی، بلکه ضعف عملکرد نسبت به نرم‌افزارهای جدیده.

 زمان تعویض:

• هنگام افت محسوس فریم بازی‌ها
• سازگار نبودن با مادربردهای جدید
• نبود پشتیبانی از دستورهای پردازشی مدرن (مثل AVX2)

۲. Motherboard (مادربرد)

میانگین عمر مفید: حدود ۵ تا ۷ سال

مادربردها با گذشت زمان به‌ندرت خراب می‌شن، اما به دلایل زیر ممکنه نیاز به تعویض داشته باشن:

• خراب شدن چیپ‌ست یا مدار برق‌رسانی
• عدم پشتیبانی از پردازنده‌های جدید
• آسیب ناشی از پاور بی‌کیفیت یا رطوبت

 نشانه‌های تعویض:

• خاموش شدن ناگهانی سیستم
• کار نکردن پورت‌ها یا اسلات‌ها
• مشکل در بوت شدن یا ارورهای بایوس مداوم

۳. RAM (رم)

میانگین عمر مفید: بین ۶ تا ۸ سال

 معمولاً عمر طولانی و پایداری دارن. اما خرابی‌هایی مثل شناسایی نشدن، ریست ناگهانی یا BSOD (صفحه آبی مرگ) می‌تونه نشونه‌ی خرابی باشه.

زمان تعویض:

• اگر سیستم مرتباً هنگ یا ری‌استارت می‌شه
• رم به‌درستی توسط مادربرد شناسایی نمی‌شه
• نیاز به ظرفیت بیشتر (مثلاً ارتقاء از ۸ به ۱۶ گیگ)

۴. Power Supply (پاور)

میانگین عمر مفید: حدود ۳ تا ۵ سال (برای پاورهای اقتصادی)
پاورهای گران‌تر و باکیفیت‌تر ممکنه تا ۸ سال یا بیشتر هم عمر کنن.

پاور، یکی از حساس‌ترین قطعاته؛ اگر ولتاژ خروجی‌اش نوسان داشته باشه، می‌تونه کل سیستم رو در معرض آسیب قرار بده.

📌 نشانه‌های تعویض:

• بوی سوختگی، صدا یا داغ شدن زیاد
• روشن نشدن سیستم یا ریست شدن ناگهانی
• افت ولتاژ (که با ابزارهای تست قابل بررسیه)

۵. GPU (کارت گرافیک)

میانگین عمر مفید: بین ۵ تا ۸ سال

کارت‌های گرافیک تحت فشار کاری زیاد، مخصوصاً هنگام بازی، رندر، یا ماینینگ، داغ می‌کنن. خنک‌کننده‌ی ضعیف یا گرد و خاک هم عمرشون رو کوتاه‌تر می‌کنه.

📌 زمان تعویض:

• افت فریم در بازی‌ها یا تصویر ناپایدار
• خراب شدن فن یا چیپست
• نبود درایور رسمی برای بازی‌های جدید

۶. HDD (هارد دیسک مکانیکی)

میانگین عمر مفید: حدود ۳ تا ۶ سال

هاردها نسبت به SSD یا سایر قطعات بیشتر در معرض خرابی هستن. چون قطعات مکانیکی دارن و با چرخش کار می‌کنن، معمولاً زودتر از سایر قطعات خراب می‌شن.

📌 نشانه‌های تعویض:

• صدای کلیک یا تق‌تق
• کند شدن شدید سیستم
• نمایش ارور هنگام کپی یا بوت

۷. SSD

میانگین عمر مفید: بین ۵ تا ۸ سال (بسته به کیفیت و نوع NAND)

SSDها مثل HDD خراب نمی‌شن، اما تعداد دفعات نوشتن/خواندن (write cycle) محدود دارن. SSDهای NVMe کمی داغ‌تر هم می‌شن.

📌 زمان تعویض:

• کند شدن ناگهانی سرعت انتقال
• شناسایی نشدن توسط سیستم
• پایان عمر TBW (Total Bytes Written)

۸. فن‌ها و خنک‌کننده‌ها

میانگین عمر مفید فن‌ها: ۳ تا ۵ سال
با گذشت زمان، فن‌ها گرد و خاک می‌گیرن، صداشون زیاد می‌شه یا سرعت‌شون افت می‌کنه.

📌 نشانه‌های تعویض یا سرویس:

• صدای غیرعادی یا نویز
• نچرخیدن فن
• افزایش دمای قطعات در کنار چرخش کند فن

برای دیدن راهنمای جامع و علمی درباره‌ی عمر مفید قطعات کامپیوتر و سیستم های گیمینگ  فاکتورهایی که طول عمرشون رو کاهش یا افزایش می‌ده، مقاله‌ی MakeUseOf تحت عنوان “5 PC Parts That Tend to Die: How to Extend Their Lifespans” رو از اینجا مطالعه کن. این مقاله بررسی کاربردی و مختصری از طول عمر SSD، HDD و سایر قطعات داره و راه‌حل‌هایی برای بالابردن دوام سخت‌افزار ارائه می‌ده.